น้ําขาวและข้าวหมากเป็นอาหารพื้นบ้านที่มีประวัติความเป็นมายาวนานในประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคอีสานและภาคเหนือ ทั้งสองอย่างนี้มีความเชื่อมโยงกันอย่างใกล้ชิด โดยข้าวหมากเป็นวัตถุดิบหลักในการทําน้ําขาว ข้าวหมากทําจากข้าวเหนียวที่นํามาหมักกับลูกแป้ง ทําให้เกิดกระบวนการ fermentation เปลี่ยนแป้งเป็นน้ําตาลและแอลกอฮอล์เล็กน้อย มีรสชาติหวานอมเปรี้ยวและมีกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์ ส่วนน้ําขาวคือน้ําที่ได้จากการหมักข้าวหมาก มีลักษณะเป็นของเหลวสีขาวขุ่น รสชาติหวานซ่า สดชื่น กรรมวิธีการทําน้ําขาวและข้าวหมากเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่สืบทอดกันมารุ่นสู่รุ่น แต่ละท้องถิ่นอาจมีสูตรและวิธีการทําที่แตกต่างกันไปบ้างเล็กน้อย แต่โดยรวมแล้วยังคงมีลักษณะร่วมกัน คือการใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติและการหมักบ่มด้วยวิธีดั้งเดิม ในปัจจุบัน น้ําขาวและข้าวหมากยังคงเป็นที่นิยมบริโภคในหลายพื้นที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงเทศกาลสําคัญต่างๆ นอกจากรสชาติที่อร่อยและเป็นเอกลักษณ์แล้ว น้ําขาวและข้าวหมากยังมีคุณค่าทางโภชนาการและมีสรรพคุณทางยาอีกด้วย เช่น ช่วยบํารุงร่างกาย แก้กระหาย และช่วยในการย่อยอาหาร อย่างไรก็ตาม การบริโภคน้ําขาวและข้าวหมากควรทําแต่พอดี เนื่องจากมีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ ผู้ที่มีโรคประจําตัวหรือสตรีมีครรภ์ควรปรึกษาแพทย์ก่อนบริโภค