ขนมจีนน้ําพริกเป็นอาหารไทยโบราณที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน จัดเป็นอาหารมงคลที่นิยมทําในงานเลี้ยงพระ งานบุญ หรือในโอกาสพิเศษต่างๆ เป็นตํารับอาหารที่มีผักเครื่องเคียงมากมายหลากหลายชนิด น้ําพริกมีรสชาติหวาน เปรี้ยว เค็ม และมัน เมื่อรับประทานคู่กับผักต่างๆ จะช่วยเสริมรสชาติให้อร่อยยิ่งขึ้น ตํารับขนมจีนน้ําพริกของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเยาวภาพงศ์สนิท ในหนังสือตํารับสายเยาวภา ได้ระบุถึง "เหมือด" ซึ่งหมายถึงผักเคียงต่างๆ ที่มีมากกว่า 11 ชนิด ได้แก่ เหมือดมะละกอ หัวปลีซอย ผักดิบ ผักผัด ผักชุบแป้งทอด พริกแห้งทอด ทอดมันกรอบ (กุ้งฝอย หรือถั่วเขียว) ทอดมันปลาหรือกุ้ง ไข่ต้มแข็ง แจงลอน ข้าวเม่าทอด และกล้วยแขก ซึ่งในปัจจุบันตํารับอาหารได้มีการปรับเปลี่ยนและลดทอนลงไปมาก โดยส่วนใหญ่จะเหลือเพียงพริกแห้งทอด ผักบุ้งทอด หรือผักอื่นๆ ตามที่แต่ละร้านจะจัดเตรียม ความพิเศษของขนมจีนน้ําพริกอยู่ที่ความหลากหลายของผักเครื่องเคียง ซึ่งแต่ละชนิดก็มีรสชาติและคุณค่าทางโภชนาการที่แตกต่างกันไป การรับประทานขนมจีนน้ําพริกจึงเป็นการผสมผสานรสชาติและคุณประโยชน์จากผักนานาชนิดเข้าด้วยกันอย่างลงตัว ทําให้เป็นอาหารที่อร่อยและดีต่อสุขภาพ นอกจากนี้ ขนมจีนน้ําพริกยังเป็นอาหารที่สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของคนไทยในการนําวัตถุดิบจากธรรมชาติมาปรุงแต่งเป็นอาหารที่หลากหลายและมีรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ การทําขนมจีนน้ําพริกจึงถือเป็นศิลปะอย่างหนึ่งที่ต้องอาศัยความพิถีพิถันและความใส่ใจในทุกขั้นตอน เพื่อให้ได้รสชาติที่อร่อยและถูกปาก