ข้าวต้มเป็นขนมไทยโบราณที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคเหนือและภาคกลาง มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น เช่น คนเมืองเรียกว่า "เข้าต้ม" หากใส่กล้วยน้ําว้าสุกจะเรียกว่า "เข้าต้มกล้วย" หากใส่ถั่วลิสงจะเรียกว่า "เข้าต้มถั่วดิน" และหากโรยมะพร้าวขูดจะเรียกว่า "เข้าต้มหัวหงอก" หรือที่รู้จักกันทั่วไปว่าข้าวต้มหัวหงอก ข้าวต้มทําจากข้าวเหนียวที่นําไปผัดกับกะทิและน้ําตาล แล้วห่อด้วยใบตองเป็นรูปทรงต่างๆ เช่น ทรงสามเหลี่ยม ทรงกระบอก หรือทรงรี จากนั้นนําไปนึ่งหรือต้มจนสุก ข้าวต้มมีหลากหลายไส้ให้เลือก เช่น ไส้กล้วย ไส้ถั่วดํา ไส้เผือก ไส้สังขยา หรือไส้หมู ข้าวต้มแต่ละไส้ก็จะมีรสชาติและกลิ่นหอมที่แตกต่างกันไป ข้าวต้มเป็นขนมที่นิยมทําในงานบุญประเพณีต่างๆ เช่น งานทําบุญขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน งานบวช หรือในช่วงเทศกาลสําคัญต่างๆ เช่น เทศกาลสงกรานต์ เทศกาลเข้าพรรษา หรือเทศกาลออกพรรษา นอกจากนี้ ข้าวต้มยังเป็นของฝากที่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติอีกด้วย การทําข้าวต้มต้องใช้ความพิถีพิถันและความชํานาญในการห่อใบตอง เพื่อให้ข้าวต้มมีรูปทรงที่สวยงามและไม่แตกง่าย นอกจากนี้ การเลือกใช้วัตถุดิบที่มีคุณภาพดีก็เป็นสิ่งสําคัญที่จะทําให้ข้าวต้มมีรสชาติอร่อยและหอมหวาน ข้าวเหนียวที่ใช้ควรเป็นข้าวเหนียวใหม่ที่มีความเหนียวนุ่ม กะทิที่ใช้ควรเป็นกะทิคั้นสดที่มีความหอมมัน และไส้ที่ใช้ควรเป็นไส้ที่มีรสชาติกลมกล่อมและไม่หวานจนเกินไป ปัจจุบัน ข้าวต้มหาซื้อได้ง่ายตามท้องตลาด ร้านขายขนมไทย หรือร้านขายของฝาก แต่การทําข้าวต้มกินเองก็เป็นกิจกรรมที่สนุกและเพลิดเพลิน สามารถทําร่วมกันกับครอบครัวหรือเพื่อนฝูงได้ และยังเป็นการสืบสานภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยอีกด้วย