ข้าวยํามังสวิรัติเป็นอาหารจานเดียวที่รวมเอาความหอมของข้าวสมุนไพรและความสดกรอบของผักนานาชนิดมาไว้ด้วยกันอย่างลงตัว ทําให้เป็นเมนูที่เต็มไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการและรสชาติที่หลากหลาย หัวใจสําคัญของข้าวยํามังสวิรัติอยู่ที่ข้าวที่นํามายํา ซึ่งโดยทั่วไปจะใช้ข้าวสวยหุงสุก แต่เพื่อให้ได้รสชาติและกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ยิ่งขึ้น สามารถนําข้าวไปหุงกับสมุนไพรต่างๆ เช่น ตะไคร้ ใบเตย หรือขมิ้น ส่วนประกอบที่ขาดไม่ได้อีกอย่างคือผักและสมุนไพรสดนานาชนิด ซึ่งเป็นแหล่งของวิตามิน เกลือแร่ และใยอาหารที่สําคัญต่อร่างกาย โดยผักที่นิยมนํามาใช้ในข้าวยํามังสวิรัติ ได้แก่ ถั่วงอก ถั่วฝักยาว แตงกวา ใบชะพลู ตะไคร้ ใบมะกรูด สะตอ และดอกดาหลา แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็สามารถปรับเปลี่ยนชนิดของผักได้ตามความชอบและตามฤดูกาล นอกจากผักและข้าวแล้ว ข้าวยํามังสวิรัติยังนิยมรับประทานคู่กับเครื่องเคียงต่างๆ เช่น มะพร้าวคั่ว ถั่วลิสงคั่ว และน้ําบูดู ซึ่งเป็นน้ําปรุงรสที่มีกลิ่นหอมและรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ ช่วยเพิ่มความอร่อยและคุณค่าทางโภชนาการให้กับข้าวยํามังสวิรัติมากยิ่งขึ้น ข้าวยํามังสวิรัติไม่เพียงแต่เป็นอาหารที่อร่อยและดีต่อสุขภาพเท่านั้น แต่ยังเป็นอาหารที่สะท้อนให้เห็นถึงความหลากหลายและความอุดมสมบูรณ์ของพืชผักสมุนไพรในประเทศไทยอีกด้วย