ผักขะแยง หรือที่รู้จักกันในชื่อ ผักกะแยง (อีสาน) และ ผักพา (เหนือ) เป็นผักที่ขึ้นเองตามธรรมชาติบริเวณเถียงนา มีลักษณะลําต้นกลวง อวบและอ่อน ใบออกตามลําต้น สามารถรับประทานได้ทั้งต้น จุดเด่นของผักขะแยงคือกลิ่นหอมฉุนที่เป็นเอกลักษณ์ ทําให้เป็นที่นิยมในการนํามาเป็นผักเสริมกลิ่นและรสชาติในอาหารหลากหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอาหารพื้นบ้านของชาวอีสานตอนบน ชาวอีสานนิยมนําผักขะแยงมาจิ้มกับแจ่วหรือก้อยกับปลา เพื่อดับกลิ่นคาวของปลาและกลิ่นปลาร้าจากแจ่ว ทําให้มีกลิ่นหอมน่ารับประทานยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ผักขะแยงยังเป็นส่วนประกอบสําคัญในเมนูอาหารอื่นๆ อีกมากมาย เช่น แกงไก่ใส่หน่อไม้ดองผักขะแยง แกงผักขะแยงใส่ไก่หรือกบ แกงหอยขม แกงปลาต้มเผือก และอ่อมต่างๆ ซึ่งผักขะแยงจะช่วยเพิ่มกลิ่นหอมและดับกลิ่นคาวของอาหารเหล่านั้นได้อย่างดี นอกจากคุณค่าทางอาหารแล้ว ผักขะแยงยังมีสรรพคุณทางยาที่น่าสนใจอีกด้วย โดยมีประโยชน์ทั้งต้นในการเป็นยาขับน้ํานม ขับลม และเป็นยาระบายท้อง น้ําคั้นจากต้นสามารถใช้แก้ไข้ แก้คัน ฝี และกลาก รวมถึงแก้อาการบวม และยังเป็นยาระบายอ่อนๆ อีกด้วย ด้วยคุณประโยชน์ที่หลากหลายนี้ ทําให้ผักขะแยงเป็นมากกว่าผักพื้นบ้านธรรมดา แต่เป็นพืชสมุนไพรที่มีคุณค่าต่อสุขภาพอีกด้วย